Pojęcie poręczenia i podstawa prawna
Poręczenie to umowa, na podstawie której poręczyciel, odpłatnie lub nieodpłatnie, zobowiązuje się wobec wierzyciela innej osoby do odpowiedzialności, jeżeli osoba, za którą poręcza, nie spełni w całości lub w części swojego zobowiązania. Poręczenie powstaje na podstawie umowy poręczenia lub na podstawie przepisów prawa albo orzeczenia sądu. Poręczeniem można zabezpieczyć zarówno istniejące, jak i przyszłe zobowiązania. Poręczeniem może być zabezpieczona również tylko część głównego zobowiązania. Nie można poręczyć za kwotę wyższą niż zadłużenie dłużnika. Poręczenie nie może być w żaden sposób ograniczane. Jeżeli kwota poręczenia przekracza wysokość długu, powinna zostać zmniejszona do wysokości zobowiązania. Poręczenie jest zobowiązaniem dodatkowym (akcesoryjnym). W przypadku wygaśnięcia głównego zobowiązania lub uznania go za nieważne – poręczenie również wygasa.
Umowa poręczenia musi być zawarta na piśmie. Niezachowanie formy pisemnej powoduje nieważność umowy poręczenia.
W przypadku niewykonania zobowiązania, dłużnik i poręczyciel odpowiadają wobec wierzyciela jako współdłużnicy solidarnie zobowiązani, o ile umowa poręczenia nie stanowi inaczej. Poręczyciel odpowiada na równi z dłużnikiem (za zapłatę odsetek, za naprawienie szkody, za zapłatę kar umownych), o ile umowa poręczenia nie stanowi inaczej. Osoby, które poręczyły wspólnie, odpowiadają wobec wierzyciela solidarnie, o ile umowa poręczenia nie przewiduje inaczej.
Odpowiedzialność poręczyciela wobec wierzyciela
Jeżeli wierzyciel wnosi pozew przeciwko poręczycielowi, ten ma obowiązek wciągnąć dłużnika do udziału w sprawie. Poręczyciel ma prawo podnieść wobec roszczenia wierzyciela wszelkie zarzuty, które mógłby podnieść dłużnik. Nawet w przypadku, gdy dłużnik zrzeka się zarzutów lub uznaje swoje zobowiązanie, poręczyciel nadal ma prawo się bronić. Poręczyciel ma również prawo korzystać ze wszystkich innych praw przysługujących dłużnikowi (kwestionować dług, dokonać potrącenia, wstrzymać wykonanie zobowiązania itp.), z wyjątkiem tych, które są ściśle związane z osobą dłużnika.
Poręczyciel, który wykonał zobowiązanie, nabywa wszystkie prawa wierzyciela z tytułu tego zobowiązania. Każdy z kilku poręczycieli ma prawo żądać od dłużnika, w drodze roszczenia regresowego, zwrotu zapłaconej przez siebie kwoty. Gdy poręczyciel spełnia zobowiązanie, wierzyciel ma obowiązek przekazać mu dokumenty potwierdzające roszczenie wobec dłużnika oraz prawa zabezpieczające to roszczenie. Jeżeli poręczyciel nie poinformuje głównego dłużnika o spełnieniu zobowiązania, a ten – nieświadomy tego – spełni je ponownie, poręczyciel traci prawo do roszczenia regresowego wobec dłużnika.
Poręczenie wygasa wraz z zobowiązaniem, które zabezpiecza. Poręczenie wygasa również w przypadku śmierci poręczyciela. Gdy dłużnik i poręczyciel stają się tą samą osobą, poręczenie pozostaje w mocy, jeżeli wierzyciel ma interes prawny w jego utrzymaniu. Poręczenie wygasa także w przypadku istotnej zmiany zobowiązania, która bez zgody poręczyciela zwiększa jego odpowiedzialność lub powoduje dla niego inne niekorzystne skutki, chyba że umowa poręczenia stanowi inaczej. Poręczenie wygasa również, gdy zobowiązanie zostaje przeniesione na inną osobę, a poręczyciel nie wyraził zgody na poręczenie za nowego dłużnika. Poręczenie ustaje także wtedy, gdy wierzyciel bezpodstawnie odmawia przyjęcia należytego wykonania zobowiązania przez dłużnika lub poręczyciela.