Akredytywa – bezpieczna forma rozliczeń międzynarodowych
Akredytywa (nazywana również akredytywą dokumentową) – to forma zabezpieczenia wykonania zobowiązań stosowana w rozliczeniach międzynarodowych, także w Republice Litewskiej. Jest to zobowiązanie podjęte przez bank na wniosek kupującego (wnioskodawcy akredytywy) do wypłaty sprzedającemu (beneficjentowi akredytywy) kwoty akredytywy po przedstawieniu dokumentów spełniających warunki i terminy akredytywy. Zaleca się korzystanie z akredytywy w sytuacjach, gdy strony nie znają się nawzajem, istnieją wątpliwości co do wypłacalności klienta, zawierane są umowy z krajami politycznie niestabilnymi lub gospodarczo słabymi, bądź gdy wymagają tego przepisy krajowe.
Przy rozliczeniach akredytywowych bank, który otworzył akredytywę i działa na zlecenie płatnika lub we własnym imieniu (bank emitent), zobowiązuje się wypłacić środki beneficjentowi lub zaakceptować i opłacić weksel trasowany wystawiony przez beneficjenta. Bank może również upoważnić inny bank (bank wykonawczy) do wypłaty środków beneficjentowi, akceptacji i zapłaty weksla w terminie płatności lub do zakupu dokumentów (negocjacji), jeśli przedstawione dokumenty spełniają warunki akredytywy. Wyznaczając inny bank jako wykonawczy, bank emitent może upoważnić go do pobrania pełnej kwoty wskazanej w dokumentach akredytywy z rachunku prowadzonego w tym banku lub zobowiązać się do przelania, na żądanie banku wykonawczego, środków na wskazany rachunek, a także do upoważnienia banku wykonawczego do zwrócenia się do innego wskazanego banku o dokonanie płatności.
Realizacja i kontrola akredytywy
W celu realizacji akredytywy beneficjent przedstawia bankowi-emitentowi, bankowi potwierdzającemu (jeżeli taki istnieje) lub bankowi wykonawczemu dokumenty potwierdzające, że wszystkie warunki akredytywy zostały spełnione. W przypadku naruszenia choćby jednego z warunków akredytywa nie jest realizowana. Jeżeli bank wykonawczy dokonał płatności lub innej operacji zgodnie z warunkami akredytywy, bank emitent lub bank potwierdzający (jeżeli taki istnieje) zobowiązany jest zwrócić poniesione koszty. Za wszystkie koszty związane z realizacją akredytywy odpowiada płatnik, także w Republice Litewskiej.
Jeżeli bank emitent lub bank potwierdzający (jeżeli taki istnieje), lub działający w ich imieniu bank wykonawczy odmawia przyjęcia dokumentów niespełniających warunków akredytywy, musi niezwłocznie poinformować o tym bank, od którego otrzymał dokumenty, lub beneficjenta, jeśli dokumenty zostały przekazane bezpośrednio przez niego, wskazując powody odmowy. Jeżeli bank emitent lub bank potwierdzający (jeżeli taki istnieje) ustali, że dokumenty nie spełniają warunków akredytywy, ma prawo odmówić ich przyjęcia i żądać od banku wykonawczego zwrotu kwoty wypłaconej beneficjentowi niezgodnie z warunkami akredytywy, wraz z odsetkami, lub odmówić zwrotu wypłaconych kwot.
Za naruszenie warunków akredytywy wobec płatnika odpowiada bank emitent, a wobec banku emitenta – bank potwierdzający (jeżeli taki istnieje) i/lub bank wykonawczy, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach prawa. Jeżeli bank emitent lub bank potwierdzający (jeżeli taki istnieje), lub działający w ich imieniu bank wykonawczy bezzasadnie odmawia wypłaty środków po przedstawieniu dokumentów spełniających warunki akredytywy, ponosi odpowiedzialność wobec beneficjenta. Jeżeli bank potwierdzający (jeżeli taki istnieje) i/lub bank wykonawczy dokonają nieprawidłowej wypłaty środków z akredytywy, naruszając jej warunki, ponoszą odpowiedzialność wobec płatnika, chyba że umowa między płatnikiem a bankiem emitentem stanowi inaczej.
Zalety akredytywy dla sprzedawcy (eksportera):
- Gwarantuje zapłatę sprzedawcy za świadczone usługi lub wysłane towary;
- Zapewnia ochronę przed ewentualną niewypłacalnością kupującego (jeżeli kupujący staje się niewypłacalny, jego bank ma obowiązek zapłaty);
- Kupujący nie może odmówić zapłaty, jeśli bankowi zostaną przedstawione dokumenty spełniające warunki i terminy akredytywy;
- Sprzedawca może przewidzieć datę zapłaty za wysłane towary.
Zalety akredytywy dla kupującego (importera):
- Gwarantuje dostarczenie towarów importerowi, także w Republice Litewskiej;
- Umożliwia kontrolowanie terminów wysyłki towarów;
- Wystawiając akredytywę, kupujący potwierdza swoją wypłacalność, co może skutkować uzyskaniem korzystniejszych warunków od sprzedawcy w przyszłości.
Zamknięcie akredytywy:
- po upływie terminu ważności akredytywy;
- po odwołaniu akredytywy przez bank emitenta;
- po dokonaniu przez bank wypłaty na rzecz beneficjenta kwoty przewidzianej w akredytywie lub wykonaniu innych operacji przed upływem terminu jej ważności.