Czym jest depozyt bankowy i jak jest regulowany?
Depozyt bankowy to środki pieniężne zdeponowane w banku, oszczędności lub jedna z form inwestycji, umożliwiająca gromadzenie oszczędności, przechowywanie środków w banku oraz uzyskiwanie z tego tytułu dochodu. Na podstawie umowy depozytu bankowego jedna ze stron (bank lub inna instytucja kredytowa) zobowiązuje się przyjąć od drugiej strony (deponenta) lub – po otrzymaniu przekazanych środków – zwrócić zdeponowaną kwotę oraz wypłacić odsetki na warunkach i zasadach określonych w umowie. Prawo do przyjmowania depozytów mają wyłącznie banki i inne instytucje kredytowe posiadające licencję wydaną zgodnie z przepisami prawa.
Jeżeli depozyt został przyjęty przez osobę lub podmiot nieuprawniony do takiej działalności lub w sposób naruszający przepisy regulujące działalność banków w Litwie, deponent ma prawo żądać natychmiastowego zwrotu całości wpłaconych środków, należnych ustawowych odsetek oraz odszkodowania w zakresie, w jakim nie pokrywają ich odsetki.
Umowa depozytu bankowego musi mieć formę pisemną. Jeżeli forma pisemna nie zostanie zachowana, umowa depozytu jest nieważna. Za formę pisemną uznaje się książeczkę oszczędnościową deponenta, certyfikat depozytowy lub inny dokument wydany przez bank lub inną instytucję kredytową, który spełnia wymagania określone w przepisach dotyczących działalności bankowej.
Depozyty bankowe mogą występować w kilku formach:
- Depozyt terminowy – przechowywanie środków w banku przez określony czas (np. 1 miesiąc, 3 miesiące, 12 miesięcy). Jest to forma inwestowania wolnych środków na wybrany okres, z góry znając wysokość odsetek. Po upływie okresu depozytu terminowego wypłacane są naliczone odsetki oraz zdeponowana kwota.
- Depozyt oszczędnościowy (kaucyjny) – rodzaj depozytu przeznaczony do oszczędzania, umożliwiający systematyczne dopłacanie środków na rachunek. Naliczane odsetki co miesiąc są dopisywane do konta depozytu oszczędnościowego, co powoduje, że w kolejnym miesiącu odsetki naliczane są już od wyższej kwoty.
- Depozyt bieżący (do rachunku bieżącego) – przechowywanie środków w banku bez określonego terminu. Oprocentowanie takiego depozytu jest niższe niż w przypadku depozytu terminowego.
Umowa depozytu bankowego może określać obowiązek banku lub innej instytucji kredytowej wypłaty środków na każde żądanie (tzw. depozyt a vista) lub po upływie określonego terminu (depozyt terminowy).
Jeżeli środki zostaną wypłacone deponentowi przed upływem terminu przewidzianego w umowie lub przed wystąpieniem innych okoliczności wskazanych w umowie (z wyjątkiem depozytów a vista), odsetki są wypłacane w wysokości odpowiadającej oprocentowaniu depozytów a vista, chyba że umowa stanowi inaczej. Jeżeli deponent nie zażąda wypłaty środków z depozytu terminowego po upływie jego terminu lub wystąpią inne okoliczności przewidziane w umowie, umowa uznawana jest za przedłużoną na warunkach depozytu a vista, chyba że postanowiono inaczej.
Warunki wypłaty odsetek i depozyty na rzecz osoby trzeciej
Bank lub inna instytucja kredytowa wypłaca deponentowi odsetki w wysokości określonej w umowie. Wysokość odsetek może być zróżnicowana w zależności od rodzaju depozytu. Zabrania się uzależniania wysokości odsetek od cech osobistych, zawodowych lub innych właściwości deponenta, które nie są związane z kwotą, rodzajem lub terminem depozytu. Jeżeli w umowie nie ustalono wysokości odsetek, bank lub inna instytucja kredytowa wypłaca odsetki według średniej stopy procentowej obowiązującej w dniu zawarcia umowy w miejscu jej podpisania.
Depozyt może być złożony w banku lub innej instytucji kredytowej na rzecz osoby trzeciej. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, osoba trzecia nabywa prawa deponenta od momentu swojego pierwszego żądania skierowanego do banku lub innej instytucji kredytowej albo od momentu, gdy w inny sposób wyrazi wolę skorzystania z praw deponenta. Istotnym warunkiem umowy depozytu bankowego na rzecz osoby trzeciej jest wskazanie imienia i nazwiska lub nazwy tej osoby. Osoba, która zawarła umowę depozytu bankowego na rzecz osoby trzeciej, może korzystać z praw deponenta jedynie do chwili, gdy osoba trzecia nie wyrazi zamiaru skorzystania z tych praw.