Zasady zawierania umowy o dzieło
Na mocy umowy o dzieło jedna strona (wykonawca) zobowiązuje się wykonać określoną pracę na własne ryzyko, zgodnie z poleceniem drugiej strony (zamawiającego), i przekazać wynik tej pracy zamawiającemu, natomiast zamawiający zobowiązuje się przyjąć wykonaną pracę i zapłacić za nią wynagrodzenie. Między wykonawcą a zamawiającym nie istnieje stosunek podporządkowania ani inna forma zależności.
Zawarcie umowy o dzieło
Umowa o dzieło zawierana jest w celu wykonania lub przekazania określonego rezultatu pracy, albo w celu wykonania innych prac, których efekt zostaje przekazany zamawiającemu.
Przed zawarciem umowy, wykonawca ma obowiązek:
- udzielić zamawiającemu wszystkich niezbędnych informacji związanych z wykonaniem prac,
- przekazać informacje dotyczące materiałów niezbędnych do wykonania prac,
- określić czas potrzebny do wykonania dzieła.
Jeśli umowa o dzieło zawierana jest w celu wykonania rzeczy, wykonawca przekazuje zamawiającemu wraz z wykonaną rzeczą również prawa do niej.
Jeśli umowa nie stanowi inaczej, wykonawca wykonuje prace na własne ryzyko i samodzielnie ustala sposoby realizacji zadania zamawiającego.
Jeżeli charakter i wartość wykonywanych prac są nieznaczne w porównaniu z wartością wykonanej, kupowanej lub przetwarzanej rzeczy, wówczas umowa uznawana jest nie za umowę o dzieło, lecz za umowę sprzedaży.
Wykonawca ma obowiązek wykonać uzgodnioną w umowie pracę z własnych materiałów, przy użyciu własnych środków i sił, o ile umowa nie stanowi inaczej. Wykonawca, który korzysta z własnych materiałów, ponosi odpowiedzialność za ich złą jakość.
Materiały dostarczone przez zamawiającego
Zamawiający, dostarczając materiały wykonawcy, ma obowiązek przekazać mu także dokumenty potwierdzające zgodność materiałów. Jeśli dostarczone materiały są nieodpowiednie lub mają wady, o których wykonawca powinien wiedzieć, musi on niezwłocznie poinformować o tym zamawiającego.
Jeśli praca wykonywana jest w całości lub częściowo z materiałów zamawiającego, wykonawca odpowiada za ich niewłaściwe użycie. Ma obowiązek przedłożyć zamawiającemu sprawozdanie z wykorzystania materiałów oraz zwrócić niewykorzystaną ich część albo – za zgodą zamawiającego – obniżyć cenę prac, biorąc pod uwagę wartość pozostałych materiałów.
Jeśli wykonawca nie osiągnął ustalonego w umowie rezultatu lub rezultat ma wady uniemożliwiające wykorzystanie rzeczy zgodnie z umową lub jej normalnym przeznaczeniem z powodu wadliwych materiałów przekazanych przez zamawiającego – wykonawca ma prawo żądać zapłaty tylko wtedy, gdy udowodni, że wad nie dało się zauważyć przy ich odbiorze.
Podział zobowiązania
Jeżeli przedmiot zobowiązania jest podzielny, a prace wykonują dwie lub więcej osób, to w przypadku, gdy przedmiot zobowiązania nie jest podzielny, wszystkie te osoby wobec zamawiającego mają prawa i obowiązki wspólnych dłużników i wierzycieli solidarnych.
Jeżeli przedmiot zobowiązania jest podzielny, prawa i obowiązki wskazanych osób wobec zamawiającego dotyczą tylko ich odpowiedniej części (zobowiązanie częściowe), o ile umowa nie stanowi inaczej.
W przypadku, gdy rzeczywiste koszty wykonawcy są niższe niż przewidziane przy ustalaniu ceny prac, wykonawca ma prawo do otrzymania pełnego wynagrodzenia określonego w umowie, chyba że zamawiający udowodni, że oszczędność wpłynęła negatywnie na jakość pracy przewidzianej w umowie.
Niewywiązanie się przez zamawiającego z obowiązku zapłaty
Jeśli zamawiający nie wywiązuje się z obowiązku zapłaty wynagrodzenia określonego w umowie o dzieło lub innej uzgodnionej przez strony kwoty, wykonawca ma prawo: dochodzić przysługujących mu należności za wykonane prace z majątku zamawiającego, np. urządzeń, pozostałych materiałów czy innego mienia zamawiającego lub zatrzymać wynik pracy do momentu, aż zamawiający w pełni wywiąże się z zobowiązań.
Prawo do kontroli wykonania prac
Zamawiający ma prawo w każdej chwili kontrolować przebieg i jakość wykonywanych prac, nie ingerując przy tym w działalność gospodarczą wykonawcy.
Jeśli wykonawca: nie rozpoczął pracy w terminie lub wykonuje pracę tak powoli, że oczywiste jest, iż nie zakończy jej w terminie zamawiający ma prawo odstąpić od umowy i żądać odszkodowania.
Jeśli w trakcie wykonywania pracy staje się oczywiste, że nie zostanie ona wykonana prawidłowo, zamawiający może wyznaczyć rozsądny termin na usunięcie wad, a jeśli wykonawca tego nie uczyni:
- odstąpić od umowy
- i/lub żądać odszkodowania albo zlecić poprawki osobie trzeciej na koszt wykonawcy.
Jeśli istnieją ważne powody, zamawiający ma prawo w każdej chwili, przed zakończeniem pracy, odstąpić od umowy, płacąc wykonawcy wynagrodzenie za część wykonaną oraz zwracając poniesione straty, w tym uwzględniając oszczędności wykonawcy wynikające z rozwiązania umowy.
Jeśli prace zostały wykonane z naruszeniem warunków umowy w taki sposób, że rezultat nie może być używany zgodnie z przeznaczeniem określonym w umowie, albo możliwości jego używania w ten sposób są ograniczone, a jeżeli przeznaczenie nie zostało określone – zgodnie z jego normalnym przeznaczeniem, to zamawiający ma prawo, według własnego wyboru, o ile ustawa lub umowa nie stanowi inaczej, żądać od wykonawcy:
- Nieodpłatnego usunięcia wad w rozsądnym terminie;
- Odpowiedniego obniżenia ceny za wykonane prace;
- Zwrotu kosztów usunięcia wad, jeżeli zamawiający miał prawo samodzielnie je usunąć, zgodnie z postanowieniami umowy.
Podsumowanie
Zamiast usuwania wad, wykonawca ma prawo nieodpłatnie wykonać pracę od nowa oraz zobowiązany jest do naprawienia szkód powstałych w wyniku przekroczenia terminu wykonania umowy.
Jeśli wykonawca nie usuwa wad w rozsądnym terminie albo wady mają charakter istotny i nieusuwalny – zamawiający ma prawo rozwiązać umowę i domagać się odszkodowania.
Jeżeli prace były wykonywane z materiałów wykonawcy, to wykonawca odpowiada za ich jakość jak sprzedawca w ramach umowy sprzedaży.
Roszczenia wynikające z wad wykonanych prac przedawniają się z upływem jednego roku, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez przepisy szczególne.
Jeśli rezultat prac był odbierany częściami, termin przedawnienia biegnie od dnia odbioru całości prac. Jeżeli umowa o dzieło lub przepisy prawa przewidują okres gwarancji i wada została zgłoszona w tym okresie, to bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia zgłoszenia wady.