Istota zasiedzenia
Zasiedzenie – to sytuacja, w której osoba fizyczna lub prawna, która nie jest właścicielem rzeczy, ale nabyła ją w dobrej wierze oraz posiadała ją w sposób zgodny z prawem, jawny, nieprzerwany i jak właściciel, przez co najmniej dziesięć lat w przypadku nieruchomości lub przez co najmniej trzy lata w przypadku rzeczy ruchomej, a przez cały okres posiadania właściciel miał prawną możliwość skorzystania ze swojego prawa do rzeczy, lecz ani razu z niego nie skorzystał – nabywa prawo własności do tej rzeczy.
Zasiedzenie jest pierwotnym sposobem nabycia prawa własności do rzeczy na Litwie. Przy nabyciu prawa własności w drodze zasiedzenia nie ma woli jednego podmiotu przeniesienia rzeczy na inny podmiot – nabywcę, ani też przejęcia praw od poprzednika.
Podstawowe cechy zasiedzenia:
- Nabycie rzeczy w dobrej wierze,
- Jej nieprzerwane posiadanie przez długi czas, często utożsamiane z terminem przedawnienia do ochrony naruszonego prawa własności,
- Prawna możliwość właściciela do skorzystania z rzeczy, ale dobrowolne niewykonanie tego prawa w tym czasie,
- Potwierdzenie faktu zasiedzenia w drodze postępowania sądowego.
Zasiedzenie – dodatkowe warunki i ograniczenia
W drodze zasiedzenia mogą zostać nabyte przez osobę tylko te rzeczy, które mogą być przedmiotem prawa własności prywatnej. Odwrotnie – w drodze zasiedzenia nie można nabyć własności rzeczy, jeśli zostały one przejęte potajemnie lub siłą, niezależnie od tego, czy dana osoba chce w ten sposób nabyć rzecz samodzielnie, czy poprzez inne osoby. W drodze zasiedzenia nie można także nabyć prawa własności do rzeczy należących do państwa lub samorządu, ani do rzeczy zarejestrowanych na nazwisko innej osoby (nieposiadacza).
Osoba nabywająca własność rzeczy w drodze zasiedzenia musi być nie tylko uczciwym (w dobrej wierze) nabywcą, tzn. w chwili objęcia rzeczy w posiadanie mieć uzasadnione przekonanie, że nikt inny nie ma do niej większych praw, lecz także musi pozostać uczciwym posiadaczem przez cały okres zasiedzenia i w momencie nabycia własności nie może wiedzieć o przeszkodach uniemożliwiających jej nabycie, jeśli takie istnieją. Nieuczciwe nabycie lub posiadanie części rzeczy nie uniemożliwia zasiedzenia pozostałych części, które zostały nabyte i posiadane uczciwie. Jeśli prawo do posiadania rzeczy jest nabywane przez przedstawiciela, wymóg uczciwości dotyczy zarówno przedstawiciela, jak i reprezentowanego.
Posiadanie rzeczy uważa się za nieprzerwane, gdy osoba posiadała ją nieprzerwanie od momentu nabycia prawa posiadania do chwili nabycia prawa własności przez zasiedzenie. Jeżeli w okresie zasiedzenia posiadanie rzeczy przechodziło kolejno na kilka osób, z których każda posiadała ją uczciwie, zgodnie z prawem, jawnie i nieprzerwanie przez wymagany okres, a właściciel miał prawną możliwość skorzystania ze swojego prawa do rzeczy, lecz ani razu tego nie zrobił, okresy posiadania liczą się łącznie. Zasiedzenia nie przerywa utrata posiadania rzeczy bez woli posiadacza, jeżeli w ciągu roku posiadanie zostało odzyskane. Jeżeli właściciel rzeczy, dla której biegnie termin zasiedzenia, nie miał prawnej możliwości skorzystania z prawa do rzeczy, bieg zasiedzenia ulega zawieszeniu na czas trwania przeszkody.