Potrącenie na Litwie

Zmiana i wygaśnięcie stosunków zobowiązaniowych

Potrącenie – jest to oświadczenie (czynność prawna) jednej ze stron, w wyniku którego zostają zmienione stosunki zobowiązaniowe pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, jeżeli między nimi istnieją wzajemne, jednorodzajowe, możliwe do potrącenia wierzytelności. Zobowiązanie wygasa w momencie potrącenia wzajemnej, jednorodzajowej wierzytelności, której termin zapłaty już upłynął lub która nie ma określonego terminu albo jest określona według momentu wezwania do zapłaty. Wskutek potrącenia jedna wierzytelność jest zaliczana na poczet wierzytelności drugiej strony, zmniejszając w ten sposób wysokość zobowiązania jednej ze stron, a zobowiązanie drugiej strony wygasa.

Głównym celem i skutkiem potrącenia jest wygaśnięcie zobowiązania. Po potrąceniu wierzytelności jednej strony z wierzytelnością drugiej strony, jedno z zobowiązań wygasa.

Aby możliwe było dokonanie potrącenia, muszą być spełnione następujące warunki:

1. Wierzytelności wierzyciela i dłużnika muszą być wzajemne – strony zobowiązania muszą łączyć wzajemne prawa i obowiązki, tzn. dłużnik musi być jednocześnie wierzycielem swojego wierzyciela, a wierzyciel – dłużnikiem swojego dłużnika.
2. Wierzytelności wzajemne muszą być jednorodzajowe (przedmiot obu zobowiązań musi być taki sam).
3. W przypadku każdej wierzytelności podlegającej potrąceniu termin jej spełnienia musi już upłynąć lub nie być określony bądź być określony według momentu wezwania do zapłaty. Ponadto wierzytelności muszą być ważne i możliwe do wyegzekwowania.
4. Potrącenie musi być bezwarunkowe (nie może zależeć od określonych warunków) oraz bezterminowe (nie można wprowadzać terminów w ramach potrącenia).

Potrącenia dokonuje się na podstawie jednostronnego oświadczenia jednej ze stron, dlatego wystarczy wola jednej strony. Oświadczenie o potrąceniu i zawiadomienie mogą być złożone jednostronnym aktem lub dokumentem. Oznacza to, że druga strona zobowiązania nie ma prawa decydować, czy zgadza się na potrącenie, czy nie. Jeżeli wierzyciel posiada dokument długu wystawiony przez dłużnika, potrącenia dokonuje się poprzez dokonanie adnotacji w tym dokumencie i zwrot dokumentu dłużnikowi. Jeżeli potrącenie nie pokrywa całej wierzytelności lub dokument długu jest potrzebny wierzycielowi do realizacji innych praw, wierzyciel ma prawo zatrzymać dokument długu z adnotacją o potrąceniu, lecz jest zobowiązany do pisemnego poinformowania dłużnika o potrąceniu.

Zakaz potrącenia:

1. Wierzytelności spornych w sądzie;
2. Wierzytelności wynikających z umowy przeniesienia własności z zastrzeżeniem dożywotniego utrzymania;
3. Wierzytelności, których spełnienie jest związane z osobą konkretnego wierzyciela;
4. Wierzytelności o odszkodowanie za uszkodzenie zdrowia lub pozbawienie życia;
5. Wierzytelności wobec państwa, jednak państwo ma prawo do stosowania potrącenia;
6. Gdy przedmiotem zobowiązania jest majątek, z którego nie można prowadzić egzekucji;
7. Innych wierzytelności określonych w ustawie.

Dłużnik nie ma prawa do potrącenia, jeżeli jest zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej umyślnie.